Najważniejsza rzeka w Górach Izerskich. Wszak pasmo zawdzięcza jej swą nazwę

Kamieniste dno Izery pod mostem kolejowym Kolei Izerskiej (fot. A. Lipin)

Izera (cz. Jizera, niem. Iser) przepływa przez ok. 164 km czeskiej ziemi. Jest prawym dopływem Łaby — wpada do niej w Lázních Toušeň między Brandýsem nad Labem a Čelákovicami. Rzeka odwadnia wschodnią część Gór Izerskich i południową część Karkonoszy, przyłączając ten obszar do zlewiska Morza Północnego. W górnym biegu meandruje przez długi ciąg torfowisk wysokich — co jest nietypowe dla górskich rzek, najczęściej pędzących szaleńczo w dół. Jej dolina w pierwszym odcinku, to odludny, a przez to najbardziej malowniczy, zakątek całych Sudetów, chroniony w rezerwacie Torfowiska Doliny Izery.
Izera / Jizera po ok. 5 kilometrach od źródeł na 16,5 km^* staje się naturalną, starą granicą między Śląskiem a Czechami. Od maja 1945 r. jest zarazem granicą między Polską a Czechami, (aktualnie: Rzeczpospolitą Polską a Republiką Czeską), a dawniej także między Niemcami a Czechosłowacją, Prusami i Austro-Węgrami... Państwa się zmieniały — Izera nie za bardzo.

Górna dolina rzeki już w XIV-XV w. była obszarem intensywnej penetracji poszukiwaczy złota i drogocennych minerałów. W przekazach eksploracyjnych wymieniali ją rozmaici autorzy, dzięki czemu o tym dzikim i surowym zakątku Europy mamy informacje już z XVI w. W wodach Izery znajdowano m.in. agaty i turmaliny, a w XVII-XVIII w. dolinę rzeki na obszarze Gór Izerskich i poniżej opanowali stali osadnicy rozwijając szklarstwo.

Woda w rzece i w zasilających ją potokach ma lekko brunatny odcień. To zasługa wypłukiwanego torfu (fot. A. Lipin)

Obszar, gdzie biją źródła rzeki był przedmiotem sporu granicznego pomiędzy dobrami gryfowskimi i frydlantckimi. Od 1537 r. śląscy i czescy panowie nie mogli rozsądzić do kogo należy rzeczne koryto i okolica, którą z czasem nazwano Sporną Ziemią. Dopiero 1845 rok przyniósł zakończenie sporu — wówczas komisja graniczna podzieliła rzekę wzdłuż nurtu na pół, skutkiem czego stała się na trwałe granica sląsko-czeską (więcej na ten temat w Źródła Izery).

Bogata w smaczną, górską wodę pitną Izera jest głównym źródłem zaopatrzenia Pragi.

Pochodzenie nazwy, jak większości starych hydronimów, nie jest jasne. Jedne teorie wskazują na rodowód celtycki, od słów is-iras mających znaczyć tyle, co szybki, silny czy bystry, inni wskazują na jeszcze starszy indoeuropejski korzeń, tożsamy ze słowami eis (niem. lód), isla (woda), które u zarania naszych europejskich języków oznaczały wodę jako taką.

Izera na Kobylej Łące

To najczęściej fotografowany odcinek Górnej Izery, z uwagi na łatwy dostęp i malowniczość (fot. A. Lipin)