Czeska fundacja w ‘21 roku pomogła przyrodzie niemal 3 milionami koron

Izerskie torfowiska, dawniej osuszane pod leśne uprawy to bezcenny biotop i naturalna retencja wody (źródło: NIDOP)

Fundacja Ochrony Przyrody im. Ivana Dejmala (Nadace Ivana Dejmala pro ochranu přírody) przez 28 lat działalności wsparła setki projektów funduszami przekraczającymi kwotę 27 milionów koron (niemal 5 mln zł). W ostatnich latach skupia się na naprawie reżimu wodnego w Górach Izerskich metodami bliskimi naturalnym i wysadzeniami pierwotnych gatunków leśnych, tak aby były zdrowe, długowieczne i zrównoważone. Z początkowo działającej regionalnie, fundacja stała się ogólnopaństwową, a z niektórymi projektami przekracza nawet granice. Zgromadzone zasoby w mijającym roku wędrowały na ochronne, badawcze i publikacyjne projekty, które są poświęcone nie tylko obszarowi Gór Izerskich.
„W tym roku wsparliśmy projekty pomagające przyrodzie kwotą przeszło 2,7 milionów koron, a więc o 800 tysięcy więcej niż rok wcześniej, za co jesteśmy wdzięczni wszystkim naszym darczyńcom”, mówi Ondřej Petrovský, dyrektor fundacji.

Melioracja z minionej epoki przegradzana jest zastawkami gromadzącymi wodę, dzięki czemu torfowiska mogą się odbudować (źródło: NIDOP)

Dzięki wsparciu fundacji udało się Górskiemu Towarzystwu Izersko-Jesztiedzkiemu uratować torfowisko w samym sercu Gór Izerskich. W przeszłości było odwadniane, ale teraz w rowach melioracyjnych stowarzyszenie wybudowało 60 przegród, które zatrzymują wodę w czasie deszczów, zaś stopniowo ją oddają, w okresach suchych. Wysadzono także 14100 sadzonek pierwotnych gatunków drzew.
„Udało się spełnić cel projektu, którym było przywrócenie lokalnym lasom ich naturalną i zdrową postać, a zarazem wesprzeć zatrzymywanie wody w cennych, lokalnych torfowiskach. Lokalizacje w okolicach Czatowni (Čihadel), Kosodrzewinowych Łąk (Klečových louček) albo Czarnej Góry (Černé hory) należą do miejsc unikatowych przyrodniczo z podmokłymi świerczynami w samym sercu Gór Izerskich”, wyjaśnia Petrovský.
W przyszłym roku fundacja planuje wesprzeć podobny projekt GTIJ (JJHS), który zostanie poświęcony zatrzymywaniu wody w najcenniejszym obszarze gór – w narodowym rezerwacie przyrody Torfowisko Izery.

Przywracanie Siedmiogórskich Mokradeł polega m. in. na odtwarzaniu płytkich oczek wodnych (źródło: NIDOP)

Fundacja Ivana Dejmala wsparła również ochronę Siedmiogórskich Mokradeł (Sedmihorské mokřady) nieopodal Turnova. Powstało tam 14 nowych oczek wodnych oraz są przerywane systemy melioracyjne, aby miejsce stało się jeszcze lepszym środowiskiem dla większej ilości rzadkich ptaków, które tam gniazdują, w tym chroniony żuraw zwyczajny. W przeszłości były to rozległe tereny podmokłe odwadniane siecią drenażową i rowami melioracyjnymi, choć częściowo nadal podmokłe i dla rolnictwa nieużyteczne. Celem projektu jest przywrócenie mokradłom ich naturalnej przyrodniczej funkcji rezerwuaru wody oraz poprawienie biotopu dla tutejszej roślinności i zwierzyny. W poprzednich latach, głównie dzięki pracy koordynatora Wojciecha Šťastného odkupiono tereny od dziesiątek właścicieli. Została wypracowana dokumentacja, uzyskane zezwolenia wszystkich urzędów, a następnie z powodzeniem wystąpiono o dotację z Programu Operacyjnego Środowiska Naturalnego. Większą część środków finansowych pokryły fundusze UE. W tym roku rozpoczęto właściwą część projektu, która polega na wybudowaniu 14 płytkich, odpowiednio uformowanych oczek wodnych różnych rozmiarów, zniszczeniu drenażu i zasypaniu rowów melioracyjnych. Z czasem zostanie uzupełniona też drobna infrastruktura turystyczna dla obserwatorów ptaków.
„Cała lokalizacja stanie się różnorodnym i naturalnym biotopem dla kolejnych gatunków zwierząt. Będziemy mogli pokazać je odwiedzającym, a jednocześnie solidnie je chronić. Dzięki naszym darczyńcom wsparliśmy to działanie kwotą 218 tys. kč”, podsumowuje O. Petrovský.

Fundacja Ivana Dejmala od swego powołania wysadziła już setki tysięcy drzew, nie tylko w Górach Izerskich (źródło: NIDOP)

Ponadto w Kraju Libereckim fundacja kontynuowała nasadzenia jodeł, buków i dębów.
„Od tego roku rośnie ich o 70100 więcej, a dzięki ochronie przed zwierzyną, która także jest niezbędna, wierzymy że przygotowaliśmy piękne, zdrowe lasy dla przyszłych pokoleń. Jeszcze na początku roku planowaliśmy 35 tys. drzewek, ale dzięki szczodrości donatorów postanowiliśmy ze specjalistą gospodarki leśnej Janem Dudą, liczbę tę podwoić. Lasy na liberecku będą znów nieco różnorodniejsze, zdrowsze, naturalniejsze i stabilniejsze”, chwali się dokonaniami dyrektor Petrovský.

Gatunkowa i wiekowa różnorodność miejscowych lasów, dzięki fundacji wzbogaciła się o 46010 młodych buków, 7175 dębów, 6240 jodeł oraz modrzewie, olchy, świerki, lipy, a nawet czereśnie. Najpierw jednak należało wytypować miejsca do wysadzeń i wybrać odpowiednie dla każdego stanowiska sadzonki. Latem i przedzimiem zbudowano też ponad 3,6 km ogrodzeń chroniących młode drzewka przed łakomą zwierzyną. Niektóre z nich po zasadzeniu chronią tylko repelenty i te będą aplikowane wielokrotnie. Także ogrodzenia będą wymagały systematycznych napraw. Następnie zgodnie z warunkami klimatycznymi podjęto z leśnych szkółek i wysadzono wszystkie 70,1 tys. drzewek. Całkowite nakłady na to przedsięwzięcie przekroczyły 2 mln. koron (ok. 360 tys. zł). Wkład fundacji wyniósł 1736770 kč (~320 tys. zł), a resztę dołożyły gminy ze swych budżetów, zobowiązując się jednocześnie do zabezpieczenia wysadzeń w kolejnych latach.

Wspieranie programów edukacyjnych najmłodszych członków społeczeństwa to jeden z filarów działalności czeskiej fundacji (źródło: NIDOP)

Fundacja wspiera także edukację ekologiczną dzieci, z którą wiąże wielkie nadzieje. W ten sposób chce pokazać nie tylko najmłodszym pokoleniom, że przyrodę trzeba chronić, zabezpieczać i traktować z respektem.
„Spośród zgłoszonych 27 projektów wybraliśmy 16, które wsparliśmy finansowo kwotą 136 602 koron. Aby wybór był najlepszy merytorycznie, zaprosiliśmy do współpracy złożoną z szeregu fachowców radę, która rekomenduje zarządowi fundacji projekty warte wsparcia”, wyjaśnia kulisy konkursu projektów Ondřej Petrovský.
Dzięki programowi dzieci na łonie natury naprawiały ścieżkę edukacyjną, pomagały żabom w trakcie ich wiosennych wędrówek, sadziły owocowy sad. Mogły także podglądać przyrodę nowymi mikroskopami, poznawać ją w nowej pracowni plenerowej lub w odnowionym szkolnym ogródku leśnym, albo wybrać się na wyprawę poznawczą w Góry Izerskie. Powstało też wiele oczek wodnych, miejsc do sortowania odpadów i kompostowników.

Doroczny kalendarz ZAOSTŘENO NA JIZERKY to doskonały sposób na obcowanie z Górami Izerskimi przez cały rok i wspieranie ich ochrony (źródło: NIDOP)

Tradycją fundacji stał się druk kalendarzów Zaostřeno na Jizerky, które ukazały się już po raz jedenasty. Znów pobity został rekordowy nakład ponad 2 tys. egz., który w zaledwie kilka tygodni został wyprzedany. Zdjęcia tworzące kalendarz przesyłają w ramach konkursu fotografowie z całej Republiki Czeskiej, ale także z Polski. Jury wybiera 13 najlepszych tworzących okładkę i 12 kart kalendarza. Dochód z jego sprzedaży zasila fundusz wspierający przyrodę.
„Czuję wielką radość, że konkurs i kalendarz cieszą się takim ogromnym zainteresowaniem. Dziękuję wszystkim, że tym sposobem pomagają odnowie cennych przyrodniczo miejsc. Mam nadzieję, że w kolejnych latach będą robić to nadal”, podsumowuje Petrovský.
„Góry Izerskie” od lat są patronem medialnym konkursu fotograficznego, a zdjęcia Polaków już kilkukrotnie zdobiły ten wyjątkowy, i zarazem niezwykle cenny, kalendarz.
Zachęcamy wszystkich fotoamatorów i zawodowców do udziału w kolejnej edycji. Ogłoszenie konkursu już na wiosnę ‘22 roku, o czym oczywiście powiadomimy, lecz już teraz można robić zdjęcia Górom Izerskim. Poza prestiżem, na wybrańców czekają co roku nagrody.