ciasteczkaWażne: Pozostawiamy ciasteczka. Przeglądając nasz serwis AKCEPTUJESZ naszą politykę prywatnościOK, schowaj.

 

Magazyn Kulturalno-Krajoznawczy GÓRY IZERSKIE

GÓRY IZERSKIE na wyciągnięcie ręki
 

• start  » Historia  » Izerskie górnictwo niedawno i teraz

Napisany: 2009-04-22

Izerskie górnictwo niedawno i teraz


Co nam zostało z tamtych lat?

Zaśmiecone wnętrze jednego z szybów kopalni Anna Maria (fot. Feliks Chojnacki)

Aby obejrzeć ślady dawnego górnictwa wystarczy wybrać się na spacer w góry leżące po prawej stronie trasy Krobica-Przecznica. Na całym odcinku natrafimy na pozostałości hałd, zapadlisk po sztolniach jak i na same szyby i sztolnie. W ramach prowadzonych w Instytucie Górnictwa Politechniki Wrocławskiej prac inwentaryzacyjno-dokumentacyjnych dotyczących pozostałości dawnej eksploatacji na terenie Dolnego Śląska przeprowadzono m.in. rozpoznanie historycznych stanowisk górniczych w rejonie Gierczyna i Przecznicy.
Natrafiono zarówno na częściowo zachowane zespoły wyrobisk podziemnych jak np. sztolnia Fryderyk Wilhelm w Przecznicy, głęboka sztolnia odwadniająca kopalnię Anna-Maria w Przecznicy, sztolnia Leopolda pod Kotliną, pozostałości kopalni rud kobaltu St. Carol i kopalni miedzi Kupfer Zeche, jak też obecnie już zawalone, lecz nadal łatwe do zlokalizowania w terenie relikty szybów kopalń "Reicher Trost" i "Hundsrücken", czyli kopalni "Gierczyn", oraz szybów kopalni rud kobaltu Anna-Maria w Przecznicy (110 m głębokości). Szyb dawnej kopalni "Reicher Trost" jest zamknięty płytą betonową, stan po 50 latach jest nie najlepszy. Pojawiły się szczeliny na obrzeżach, sama płyta też nie jest zbyt solidna. Doskonale zachowane, w ocenie specjalistów z Politechniki Wrocławskiej, jest wyrobisko sztolni "Leopold" pod Kotliną (choć ciężko jest się przez wąskie korytarze przeciskać). Sztolnia "Drei Brüder", zwiedzana przez autora, ma zatopioną komorę wydobywczą. Pięknie widać w niej ślady ręcznego urabiania złoża, choć widać po otworach strzałowych, że używano tu prochu. W latach 1999 oraz 2001 była penetrowana przez zespół płetwonurków jaskiniowych. Jednym z nielicznych, którzy odważyli się spenetrować zalane wyrobiska w celach naukowo-badawczych był dr hab. inż. Wiktor Bolek, wybitny naukowiec, speleolog i płetwonurek jaskiniowy, pracownik Politechniki Wrocławskiej. Wiem też, że jakiś szyb w okolicach Kotliny był penetrowany w 2005 roku przez amatorów, także przez nich była eksplorowana kopalnia "Anna Maria" w Przecznicy. Jakie było ryzyko tych działań - można zgadywać. Według mnie duże.

500 lat górnictwa to spory okres czasu. Tereny nasze, Grzbiet Kamieniecki, jest zapomniany przez turystów, których tysiące odwiedzają Świeradów-Zdrój czy Szklarską Porębę, choć od Sępiej Góry, częstego obiektu wycieczek kuracjuszy, do Kotliny można dojść w kilkanaście minut spacerkiem.
Geoturystyka jest specyficznym rodzajem turystyki ukierunkowanym na poznawanie przestrzennych przejawów różnorodności środowiska geologicznego. W jej ramach promuje się ochronę dziedzictwa geologicznego i górniczego. Jako walory turystyczne traktuje się zarówno całe systemy krajobrazowe, jak i pojedyncze obiekty powstałe w wyniku działalności człowieka, w tym stare kopalnie, szyby czy zespoły kamieniołomów. Geoturystyka górnicza skupia się wokół zabytkowych kopalni udostępniających środowisko podziemi. Podziemne trasy turystyczne mogą służyć poznaniu historii Ziemi oraz dziedzictwa górniczego, historii okolicy. Podkreślić należy, że elementy turystyki geologicznej zostały włączone m.in. do programów edukacyjnych UNESCO.
Biorąc powyższe pod uwagę uznać należy, że właściwie zabezpieczone, zaprezentowane (tablice informacyjne, przewodniki) oraz częściowo przynajmniej udostępnione do zwiedzania relikty dawnych robót górniczych w rejonie Przecznicy i Gierczyna stanowić mogą dużą atrakcję, co prowadzić powinno do rozwoju ruchu turystycznego, dzięki czemu te zapomniane dzisiaj, historyczne ośrodki wydobycia kruszców ponownie rozkwitną dzięki dumnej, górniczej przeszłości.
"Rażące jest wykorzystywanie reliktów dawnych wyrobisk górniczych jako miejsc nielegalnego składowania odpadów. Szczególnie niebezpieczna sytuacja ma miejsce w Przecznicy, gdzie w zlokalizowanych na wzgórzu, powyżej zabudowań wsi, szybach kopalni "Anna-Maria" zalegają stosy śmieci. Jak wynika z analizy zachowanych, XIX wiecznych planów górniczych oraz ukształtowania terenu, wody opadowe przesączające się przez śmietnisko przedostawać się muszą do ujęć wody (studni) w leżącej poniżej miejscowości." - to stwierdzenie jest dokładnym cytatem pracy naukowców z Politechniki Wrocławskiej.

Podsumowanie prac naukowych dotyczących terenów Gierczyna i Przecznicy jest następujące (cytaty):
1. Relikty dawnych robót górniczych wymagają prac inwentaryzacyjnych i dokumentacyjnych oraz w wybranych przypadkach objęcia ochroną prawną.
2. Dobrze zachowane wyrobiska górnicze i inne pozostałości dawnych kopalń, po przeprowadzeniu stosownych prac zabezpieczających, powinny zostać wykorzystane do celów turystycznych.
3. Warunki geologiczno-górnicze zalegania złoża rud cyny umożliwiają zaprojektowanie i uruchomienie prostego modelu kopalni, co może zadecydować o opłacalności takiego przedsięwzięcia (szczególnie wobec stosunkowo wysokich i stale rosnących cen metali kolorowych na rynkach światowych).

Dla spokoju własnego sumienia postanowiłem poświecić dokładność (mapki, dokładne lokalizacje) na ołtarzu tajemnicy. Pozostałości robót górniczych nie są zabezpieczone, a o nieszczęśliwy wypadek czasem nie jest trudno.

Literatura:

  • DZIEKOŃSKI T. Wydobywanie i metalurgia kruszców na Dolnym Śląsku od XIII do połowy XX w., Wrocław, 1972
  • MADZIARZ M., SZTUK H. Eksploatacja rud cyny w Górach Izerskich: historia czy perspektywa dla regionu?, Prace Naukowe Instytutu Górnictwa Politechniki Wrocławskiej, 2006
  • MADZIARZ M., SZTUK H. Złoża rud cyny i kobaltu w Górach Izerskich w powojennych pracach geologiczno-poszukiwawczych na obszarze ziem zachodnich, Czasopismo "Kopaliny"
  • ks. DWORNIK E. Kronika Parafii i Gminy Mirsk, maszynopis

Feliks Chojnacki

Artykuł pt. "Górnictwo niedawno i teraz" ukazał się w Czasopiśmie Społeczności Lokalnej "IZERY" nr 2 (październik 2008)

Tagi: · górnictwo · kobalt · sztolnia

Linki: · Dawne górnictwo w śląskich Górach Izerskich · Gierczyn · Przecznica

© Góry Izerskie 2006-2023

http://www.goryizerskie.pl

kontakt redakcja facebook prywatność spis treści archiwum partnerzy też warto

 

 

 

Polecane: drabiny jezdne wczasy w Egipcie moda ślubna Wrocław sprzątanie Wrocław